In Amsterdam zijn de eerste boetes al uitgedeeld: ook bewoners van studentenhuizen moeten 1,5 meter afstand houden – zelfs binnenshuis. Hoe haalbaar is dit? ‘Onze gang is een meter breed.’
rie keer was scheepsrecht, toen Sophie (21) een kamer zocht op Uilenstede. Sinds tweeëneenhalf jaar woont de student psychobiologie op de Amstelveense studentencampus, samen met dertien huisgenoten. “Het is best intensief, maar ook gezellig. We koken en eten veel samen. En normaal gesproken is niet iedereen tegelijk thuis.”
Tot nu. De coronacrisis dwingt ook Amsterdamse studenten, die soms met velen tegelijk wonen, thuis te blijven. De afgelopen weken heeft dat op Uilenstede tot kafkaëske spanningen geleid tussen de politie en studenten.
Volgens de geldende noodverordening hoeft men in een huishouden geen anderhalve meter afstand te houden. Maar studentenhuizen vallen hierin niet onder de noemer huishouden. Het leidde op Uilenstede tot zeventien boetes van 390 euro per persoon. Die leiden overigens ook tot een aantekening op het strafblad, wat hinder kan opleveren bij het aanvragen van een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG). Uit angst voor verder politieoptreden wil Sophie niet dat haar achternaam in Het Parool komt.
Op de campus van Uilenstede zijn de woningen verdeeld in enerzijds flats en anderzijds laagbouwwoningen: Sophie woont in het laatste soort woning. “We proberen wel de cirkel van mensen om ons heen te beperken,” zegt ze, maar anderhalve meter afstand houden is volgens haar onwerkbaar.
“De keuken is een klein gangetje tussen twee ruimtes in, en de gangen zijn smal,” zegt ze. Bovendien heeft Sophie geen gas- of wateraansluiting in haar eigen kamer. “Ik deel mijn douche, wc en wastafel met vijf anderen. Afstand houden heeft dan toch geen zin?”
Taco Groenewegen (54), universitair docent bestuursrecht aan de Universiteit van Amsterdam, denkt dat de veiligheidsregio studentenhuizen gewoonweg is vergeten bij het opstellen van de noodverordening. “Het moest natuurlijk snel gebeuren. Ze hebben er niet bij nagedacht.” Onder het begrip ‘huishouden’ vallen nu alleen partners en gezinnen. “Mogelijk heeft de veiligheidsregio zich gebaseerd op definities in andere wetten, die weer hele andere doelen dienen.”
Biertjes drinken
Volgens Emma Fuchs (23), voorzitter van studentenvakbond Asva, hebben studenten juist nu behoefte aan duidelijkheid. “Ook in deze crisis vallen studenten buiten de boot. Iedereen krijgt financiële tegemoetkoming, maar van de minister mogen studenten bijlenen. En tegen heel Nederland wordt gezegd: blijf thuis, maar studenten worden dan beboet.”
Ze herleidt het tot een algemeen beeld dat over studenten heerst. “Ze zijn zogenaamd asociaal, onbeleefd, lappen de regels aan hun laars. Als je in dat narratief blijft denken, is het makkelijk om op studenten af te geven.”
Terwijl het op Uilenstede hommeles is, heerst sereniteit in studentenflat Bijltjespad in het Centrum. Dorith Blijleven (21), student politics, psychology, law and economics, woont met tien man op een etage. Ze delen een keuken, twee badkamers en twee wc’s. “Wij hebben een rustige gang, maar je komt elkaar natuurlijk regelmatig tegen,” zegt Blijleven. “Onze gang is een meter breed, en je past nog net met z’n tweeën in de keuken.” Haar huisgenoot Jako Strobbe (25), student molecular sciences: “We kunnen misschien aan de maatregelen voldoen als we allemaal maximaal een uur per dag in de keuken zouden mogen staan.”
Een Duitse huisgenoot is naar huis vertrokken, maar door de coronacrisis is de rest juist meer thuis dan normaal. “We hebben gelukkig een schoonmaker die wekelijks langskomt,” zegt Blijleven. “Het is ook geen doen om zes keer per dag de wc te desinfecteren.”
Volgens Strobbe ging men op Uilenstede buiten op elkaars schoot zitten. “Ja, dan moet je niet verbaasd zijn dat je beboet wordt,” zegt hij. Blijleven ziet soms huisgenoten met meer dan drie vrienden biertjes drinken. “Daarvan denk ik dan wel: zou je dat nou doen?”
Met z’n allen in de keuken
Was het misschien huisgenoot Strobbe, die vorige week jarig was? Nee hoor, zegt hij – hij heeft slechts twee mensen over de vloer gehad: braaf onder het maximum van drie man. “En het is toch een beetje lame om helemaal niks te doen met je verjaardag.”
Sommige huisgenoten kiezen er juist voor om hun band te versterken: neem Jaap Smulders (23) en Anh-Thu Trinh Thanh (23), die met twee anderen een huis delen op het Javaplein. “Normaal spraken we nooit af om samen te eten,” zegt Smulders, “maar nu doen we de hele tijd dingen met z’n vieren.”
Ze gaan wel allebei anders om met de maatregelen: zo kiest Smulders ervoor om niemand te zien behalve zijn huisgenoten, terwijl Trinh Thanh twee vrienden nog wel ziet. “Jaap zou mij niks kunnen opleggen, maar ik houd vanzelfsprekend rekening met hem,” zegt Trinh Thanh. “Zo zou ik vandaag eigenlijk met twee vriendinnen op het dakterras eten, op afstand van elkaar. Mede na overleg met mijn huisgenoten voel ik me daar toch niet prettig bij.”
Emma Fuchs ziet dat vooral veel alleenwonende studenten naar hun ouderlijk huis vertrekken. “Als je je faciliteiten met anderen deelt, heb je meer reden om te blijven, want dan heb je meer contact met mensen.” Maar ook persoonlijke omstandigheden spelen mee: zo hebben sommige studenten geen kamer meer in hun ouderlijk huis. Smulders en Trinh Tranh hebben allebei ouders in de risicogroep, wat hen belet om naar ze toe te gaan. “Ik Facetime wel elke dag met ze,” zegt Smulders.
Wat de Uilenstedenaren het meest steekt, is dat de politie stelde de Amstelveense studenten binnenshuis te kunnen beboeten. Desgevraagd bevestigt een woordvoerder van de politie tegenover Het Parool die bevoegdheid te hebben, maar die ‘enkel in uitzonderlijke gevallen, op basis van informatie’ te gebruiken. “Dat geldt overigens voor alle voordeuren, niet alleen die van studentenhuizen.”
Universitair docent Groenewegen denkt dat de politie hiermee doelt op het verbod op samenkomsten, zoals vermeld in de noodverordening. “Als je al je vriendjes uitnodigt en met z’n allen in de keuken staat, dan kun je spreken van een samenkomst,” zegt hij, “maar dat lijkt me moeilijk vol te houden als het om huisgenoten gaat.”
Politieoptreden binnenshuis
Uilenstedebewoner Sophie en haar huisgenoten ontbeten samen met Pasen. “Super onschuldig, maar toch keek ik telkens naar buiten of er geen politie stond,” zegt ze. Sterker nog: Asva-voorzitter Fuchs heeft al meldingen ontvangen van studenten op studentencomplexen bij wie politieagenten door het raam naar binnen kijken.
Ook plaatsvervangend ombudsman Anne Martien van der Does (61) is kritisch op het handhaven achter de voordeur: volgens haar moet dat berusten op een adequate belangenafweging. “In het licht daarvan kan ik me niet voorstellen dat mensen anderhalve meter afstand moeten houden in een huis waar dat feitelijk niet kan.”
Ook het idee dat de studentenhuizen onder samenkomsten moeten worden geschaard, verwerpt ze. “Dan zouden veel studentenhuizen moeten worden gesloten, wat weer ongewenste reisbewegingen en een nieuwe categorie ‘daklozen’ met zich meebrengt.” Haar aanbeveling aan de politie? “Laat de studenten binnen hun eigen huis met rust.”
Terwijl de Uilenstedenaren bang zijn voor een politieoptreden binnenshuis, hebben de studenten aan het Bijltjespad en op het Javaplein er geen last van. “Als een politieman bij ons binnen komt kijken, ziet hij vanzelf dat die anderhalve meter afstand bij ons heel lastig is, in ons kleine keukentje,” zegt Trinh Thanh.
Verschillen per stad
Terwijl in Amsterdam de eerste boetes vielen, gelden in Delft de studentenhuizen gewoon als huishoudens. In Utrecht, Groningen en Wageningen dreigen ook geldstraffen voor studenten in grote wooncomplexen. Vooralsnog bleven daadwerkelijke boetes uit.
In Delft, waar ongeveer een vijfde van de bevolking student is, zijn studenten het gesprek aangegaan met de burgemeester. Ida de Boer (22), raadslid van gemeente-raadspartij STIP Delft: “We kregen veel signalen over de onduidelijkheid. Toen zijn we het gesprek aangegaan met de burgemeester, die begreep dat het zo niet werkte.”
De oplossing? Studenten worden binnenshuis als huishouden beschouwd en hoeven – ook in de tuin en op het balkon – geen anderhalve meter afstand te houden van elkaar. Buitenshuis moeten ze dat wel.
“We realiseren ons dat het voor de politie handhaafbaar moet blijven,” zegt De Boer. “Maar mocht de situatie langer aanhouden, dan willen we onderzoeken of studenten die bijvoorbeeld geen tuin hebben, mogelijk met meerderen tegelijk naar buiten kunnen.”
Wat kan burgemeester Halsema hiervan leren, denkt De Boer? Ze benadrukt het belang van een goede richtlijn vanuit de gemeente, op basis van dialoog. “Ik kan me namelijk goed voorstellen dat handhavers ook niet helemaal weten wat ze nu moeten doen. Maar je moet wel in gesprek gaan met elkaar.”
Optreden bij excessen
Twee weken geleden besloot het Openbaar Ministerie in de veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland dat de tijd van waarschuwen voorbij was: de politie zou direct beboeten bij het overtreden van de coronamaatregelen.
Het landelijk parket van het Openbaar Ministerie laat in een reactie op dit artikel echter weten dat men bij handhaving binnenshuis in principe terughoudend optreedt. “Dat gebeurt bij een vermoeden van excessen en bij aanwezigheid van mensen die niet op het betreffende adres zijn ingeschreven,” laat een woordvoerder weten. Bovendien wordt er binnenshuis nog steeds eerst gewaarschuwd.
Niettemin vallen studenten die op hetzelfde adres zijn ingeschreven niet onder de noemer ‘huishouden’. Daarvan zijn, zegt het OM, woongroepen, tehuizen en studentenhuizen uitgesloten.
Buiten moeten studenten sowieso anderhalve meter afstand houden, aldus de woordvoerder, omdat ze geen gezin vormen met elkaar. “Je dient je daaraan te houden, ook al woon je in hetzelfde huis,” zegt zij.
Verscheen in Het Parool.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.[paytium name=”Eenmalige donatie Tahrim Ramdjan” description=”Eenmalige donatie Tahrim Ramdjan”] [paytium_dropdown label=”Ik doneer” options=”1,50/5/10/25/100/250″ options_are_amounts=”true” /] [paytium_total label=”Mijn gekozen donatie” /] [/paytium]