Nu we verplicht thuis zijn, consumeren we veel meer nieuws dan anders. We zoeken inzicht en uitleg. De coronacrisis houdt immers niet op achter de voordeur. Maar is het wel gezond zoveel nieuws te bingen?
Toen ze laatst tot twee uur ’s nachts zat te scrollen, wist kunststudent Rose Brouwer (25) dat ze eventjes moest stoppen. Ze is altijd al geïnteresseerd in nieuws, maar nu ze de hele dag thuiszit, wordt het wel erg. “Dit is een historisch moment, en zo ga ik ermee om. Ik wil als burger ook goed op de hoogte blijven van wat de overheid doet.”
Brouwer is niet alleen: heel Nederland heeft momenteel een grote belangstelling voor het nieuws. Zelden trok een persconferentie van de premier bijvoorbeeld 7,5 miljoen kijkers. Ook media worden meer dan ooit in de gaten gehouden: zo zien kranten het aantal bezoekers op hun websites verdubbelen. Maar is het wel gezond om nieuws te bingen?
‘Tip: laat het obsessief nieuws volgen over aan journalisten,’ twitterde Koen de Regt, verslaggever voor RTL Nieuws, twee weken geleden.
“Dat was ook min of meer een reprimande aan mezelf,” zegt hij nu. “Ik volgde ook obsessief het coronanieuws.” Wat deze crisis onderscheidt, zegt hij, is dat deze niet ophoudt achter je voordeur, in tegenstelling tot 9/11 of de vliegramp met het toestel van Turkish Airlines in 2009.
Negatief over toekomst
“Buiten moet je afstand houden en als je thuiskomt, je handen wassen. Je bent er continu mee bezig.” Volgens De Regt kunnen journalisten beter met een overdaad aan nieuws omgaan dan mensen die er niet elke dag mee bezig zijn. “Daarom wilde ik mensen waarschuwen: je maakt jezelf gek.”
Nieuws praat ons niet alleen bij over het ‘harde nieuws’, zoals dodenaantallen of de moeilijke situatie op de intensive care, maar beïnvloedt ook onze verwachtingen van de toekomst, zegt UvA-communicatiewetenschapper Mark Boukes. Die twee gaan hand in hand. Bij een teveel aan ‘hard nieuws’ kan je beeld van de toekomst negatief worden. “Als je doel is een gelukkig leven te leiden, zal dat moeilijk te rijmen zijn met continu geïnformeerd worden over negatieve zaken.”
Volgens Suzie Geurtsen, gedragspsycholoog bij Dijksterhuis & Van Baaren, is de nadruk op negativiteit evolutionair bepaald. “Onze hersenen zijn meer gefocust op wat negatief is. Daarom wordt in het nieuws vooral gesproken over dingen die niet goed gaan: dat trekt aandacht.”
Mede daarom, zegt communicatiewetenschapper Boukes, moeten journalisten het nieuws balanceren. Het zogeheten zachte nieuws, dat meer persoonlijke context biedt, kan juist leiden tot een positiever gemoed, blijkt uit zijn onderzoek.
Ronald Ockhuysen, hoofdredacteur van Het Parool, ziet dat ook zijn lezers het meest behoefte hebben aan stukken die inzicht en uitleg bieden. “Bovendien zien we vooral publiek terugkeren naar de betrouwbare, klassieke nieuwsmerken, op tv en in de kranten.”
Dat herkent Winfried Baijens, presentator van het NOS Journaal. “Mijn vrienden en kennissen hebben zelden zoveel interesse in mijn werk gehad, zelfs in appgroepen.” Daarvan getuigt ook zijn gemiddelde schermtijd: die is grofweg van zeven naar negen uur per dag geschoten.
Continu stressprikkels
Maar, zegt Ockhuysen, nieuws is ook een vak dat je aan specialisten moet overlaten. Hij herkent de onrust die RTL-verslaggever De Regt voelde. “Je raakt op drift, je komt in een soort opwinding, angst of nieuwsgierigheid, maar op een gegeven moment groeit het boven je hoofd en dreig je verstrikt te raken in een overdaad aan informatie.”
Gedragspsycholoog Geurtsen zegt dat nieuws kijken ervoor zorgt dat je stressprikkels ontvangt. “Stress heeft in de basis een gezonde functie voor ons lichaam: het waarschuwt je voor gevaar. Maar continu stressprikkels krijgen is slecht voor je gezondheid.”
Daarom volgt de Amsterdamse fotograaf Tom Elst (55) amper meer het nieuws. “Voorheen keek ik altijd naar de talkshows, maar mijn interesse is weggezakt, omdat er toch maar één onderwerp is.” Op dagen dat hij aan het werk is, is hij niet met het nieuws bezig. “Dat is zo heerlijk ontspannen.”
Maar wat als nieuws je werk is? NOS-presentator Baijens heeft een permanent relativeringsfilter. “Wellicht heb ik dat door de jaren heen ontwikkeld, omdat ik altijd het nieuws om me heen heb.” Twee weken geleden presenteerde hij de extra NOS-uitzending Coronavirus, feiten en fabels. “De behoefte daaraan was enorm. Er kwamen tienduizenden e-mails binnen.”
Laatst bezochten 7,5 miljoen Nederlanders op één dag de NOS-website. “Onze taak schuift lichtjes op van klassieke journalistiek richting informeren en voorlichten over medische en wetenschappelijke zaken,” zegt Baijens. “Dat heb ik nooit eerder meegemaakt.”
Naar het strand
Media spelen een grote rol in gedragsverandering, zegt Geurtsen. Zo wil je de nadruk niet leggen op de mensen die nog wél naar het strand gaan. Dan lijkt het alsof de meerderheid dit gewoon doet en dat is niet de boodschap die je wilt uitdragen: je loopt het risico dat mensen dit gedrag kopiëren. “Veel liever benadruk je het gewenste gedrag.”
De Regt heeft een oplossing gevonden om even te ontstressen: hij heeft een weekendje uitgelogd van Twitter. “Ik merk nu dat als ik een uurtje niet aan corona denk, het me opvalt: wow, ik ben er niet mee bezig geweest.” Hij raadt ook aan pushmeldingen op de telefoon uit te zetten, voor wie er onrustig van wordt.
Fotograaf Elst doet het anders. Zijn vrouw wil nog weleens ’s avonds Jinek opzetten. “Maar dan ga ik naar bed en pak ik een boek.”
Verscheen in Het Parool | Kunst & Media.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.[paytium name=”Eenmalige donatie Tahrim Ramdjan” description=”Eenmalige donatie Tahrim Ramdjan”] [paytium_dropdown label=”Ik doneer” options=”1,50/5/10/25/100/250″ options_are_amounts=”true” /] [paytium_total label=”Mijn gekozen donatie” /] [/paytium]