Verscheen op 24 februari online op nrc.nl, later in die week in de papieren krant
De coronapersconferenties bieden studenten al maanden geen enkel perspectief, ziet . Het lijkt erop dat deze groep door de regering vergeten is.
Wat lijkt het me heerlijk om zeven jaar over je rechtenstudie (demissionair minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid) of acht jaar over je studie geschiedenis te kunnen doen (demissionair premier Mark Rutte). Of om eerst rustig uit te vinden wat je überhaupt wilt studeren, zoals demissionair minister Tamara van Ark van Medische Zorg, die twee jaar uittrok voor een propedeuse die ze niet afmaakte.
Ik benijd onze bewindspersonen. Niet alleen omdat ze zo lang hebben kunnen studeren, ook omdat ze een zorgeloze studententijd hebben mogen meemaken, zónder pandemie.
Elke seconde die ik er te lang over doe, is op straffe van een almaar oplopende studieschuld. Bovendien vervallen extra’s, zoals de aanvullende beurs en de ov-kaart, na vier of vijf jaar: extra prikkels om op te schieten. En twee jaar over mijn propedeuse doen is er niet meer bij met het bindend studieadvies. Dat zijn ontwikkelingen van de afgelopen jaren, maar de pandemie vormt een katalysator.
Sinds maart 2020 volgen hbo- en wo-studenten hun lessen online. Het hing er bij mijn tweede bacheloropleiding maar zeer van af wie je als docent trof, want veel docenten lieten het bij het uploaden van de opnames van colleges van vorig jaar (overigens begrijpelijk wegens de bezuinigingen op hun tijd en middelen). In feite is het dus zelfstudie.
Geen perspectief
De voorzieningenrechter van de rechtbank Den Haag maakte vorige week dinsdag een punt dat sindsdien resoneert bij mij. De Nederlandse regering blijft de coronapandemie behandelen alsof het een zeer acute noodsituatie is die gisteren ontstond – maar dat is niet meer zo. We zijn al elf maanden onderweg, en dan mag je enige concrete vooruitzichten én steekhoudende onderbouwingen van de maatregelen verwachten.
Perspectief voor de 443.000 studenten in het hbo en wo is er echter allang niet meer. Demissionair minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA) repte op de persconferentie weliswaar over experimenten met sneltesten in het hoger onderwijs. Maar dat is een zoethoudertje dat studenten, met honger naar concrete vooruitzichten, niet meer slikken. Dat geldt evengoed voor de gedeeltelijke compensatie van het collegegeld van komend jaar.
De laatste keren dat het hoger onderwijs hiervoor in een coronapersconferentie is genoemd, dateerden van 3 november (omdat een journalist daar een vraag over stelde) en 6 augustus (wegens de afschaling van introductieactiviteiten). Worden we soms vergeten?
Sociale schade
Toen men vorige week kortstondig dacht dat de avondklok per direct niet meer gold, voelde ik eerlijk gezegd opluchting. Tegelijkertijd zag ik veelvuldig op sociale media de vraag voorbijkomen waarom mensen überhaupt de noodzaak voelen om na 21.00 uur ’s avonds op straat te zijn.
Die noodzaak zou ik ook niet voelen als ik een veertiger was met een prima woning, wellicht met meerdere kamers en balkon of tuin. Eentje met een gezin erin, met mensen van vlees en bloed in plaats van pixels, tegen wie ik aan kan praten bij behoefte aan sociaal contact.
Maar met de huidige combinatie van maatregelen – geen perspectief op fysiek onderwijs plus de avondklok – is de rek eruit voor studenten, zeker voor de grofweg 230.000 van hen die op zichzelf wonen, in kamers van tussen de tien en twintig vierkante meter. Die kamer is plots collegezaal, studieruimte, kantoor, eetkamer, borrelcafé, leefruimte, recreatieplek en slaapkamer in één.
Als je dan een keer stoom wilt afblazen bij je kleine bubbel van vrienden, al is het maar om te bespreken hoe je je voelt door corona, en je bent tot zes of zeven uur ’s avonds aan het werk of aan de studie geweest, dan heb je pech. Voor negenen red je het niet meer om elkaar te zien.
En dan kan het voorkomen dat je leven in een saaie, routinematige sleur belandt, en dat je plots een week lang geen vriend of vriendin meer ziet. Nu heb ik nog een fijne studententijd gehad met jaren vol fysiek en sociaal contact: ik vrees voor de onherstelbare sociale schade die eerstejaarsstudenten oplopen.
Nee, deze maatregelen zijn niet bedacht met studenten in het achterhoofd. Terwijl al onze bewindspersonen wel student zijn geweest – en hoe.
Tahrim Ramdjan is journalist. Hij rondde de studie politics, psychology, law and economics af en studeert nu rechtsgeleerdheid.